“À, Ra Thế!” – Từ kiến thức đến cánh cửa xóa bỏ kỳ thị HIV

Kỳ thị HIV – Rào cản vô hình nhưng nặng nề

Trong nhiều thập kỷ, những tiến bộ y học đã biến HIV từ một căn bệnh từng bị xem như “án tử” thành tình trạng sức khỏe có thể kiểm soát lâu dài. Tuy nhiên, song song với điều trị bằng thuốc kháng virus (ARV), kỳ thị HIV vẫn tồn tại như một rào cản vô hình, khiến nhiều người sống chung với HIV chịu đựng áp lực tâm lý và sự phân biệt đối xử hằng ngày.

Theo UNAIDS, kỳ thị và phân biệt đối xử liên quan đến HIV là một trong những nguyên nhân chính khiến nhiều người không tiếp cận xét nghiệm hoặc điều trị. Tại Việt Nam, một nghiên cứu gần đây cho thấy có tới 1/3 người sống chung với HIV từng trải qua sự kỳ thị trong môi trường y tế – nơi lẽ ra họ cần được an toàn và hỗ trợ nhất.

Chính vì vậy, song song với việc nâng cao năng lực chuyên môn, ngành y cần tập trung vào thay đổi thái độ và hành vi của nhân viên y tế để loại bỏ kỳ thị HIV trong chăm sóc.

“À, Ra Thế” – Khi sinh viên Y được học cách nhìn khác về HIV

Vừa qua, tại Phân hiệu Trường Đại học Y Hà Nội ở Thanh Hóa, sự kiện “À, Ra Thế” đã được tổ chức với sự phối hợp của Viện Đào tạo Y học Dự phòng & Y tế Công cộng, Trường Đại học Y Hà Nội và Doanh nghiệp Xã hội Hải Đăng. Chương trình hướng đến sinh viên ngành Y – những bác sĩ, điều dưỡng và cán bộ y tế tương lai – nhằm:

• Cung cấp kiến thức khoa học cập nhật về HIV và các dịch vụ chăm sóc thân thiện.

• Tạo không gian để lắng nghe tiếng nói từ cộng đồng sống chung với HIV.

• Xây dựng nền tảng để giảm định kiến và hướng tới thái độ hành nghề nhân văn, xóa bỏ kỳ thị HIV.

Điểm khác biệt của sự kiện nằm ở cách tiếp cận: không chỉ đơn thuần truyền tải lý thuyết, mà còn kết hợp đa dạng hoạt động – từ văn nghệ, trò chơi tương tác, đến tọa đàm “Kể, Hiểu và Chạm”. Điều này giúp sinh viên không chỉ hiểu về HIV qua con số, mà còn cảm nhận được câu chuyện và cảm xúc phía sau những con người thật.

Từ kiến thức y khoa đến thái độ nghề nghiệp

Một trong những mục tiêu lớn của chương trình là giúp sinh viên y khoa nhận thức rõ: kỳ thị HIV không chỉ gây hại cho bệnh nhân, mà còn làm suy yếu hiệu quả y tế cộng đồng.

Các chuyên gia tại sự kiện đã nhấn mạnh:

• HIV ngày nay có thể kiểm soát, người điều trị ARV đều đặn sẽ có tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện và không lây truyền cho người khác (K=K hay Không phát hiện = Không lây truyền).

• Điều người bệnh cần nhất không chỉ là thuốc, mà là sự tôn trọng, đồng hành và chăm sóc bình đẳng từ nhân viên y tế.

• Việc duy trì kỳ thị trong môi trường y khoa chỉ khiến bệnh nhân ngần ngại đến khám, giấu bệnh, từ đó làm chậm quá trình điều trị và tăng nguy cơ lây nhiễm trong cộng đồng.

Qua các phiên thảo luận, sinh viên được đặt mình vào tình huống thực tế: nếu một bệnh nhân nhiễm HIV bước vào phòng khám của bạn, bạn sẽ đối xử thế nào? Chính những câu hỏi này khuyến khích người trẻ nhìn lại thái độ của bản thân, thay đổi dần định kiến vốn tồn tại trong xã hội.

Vai trò của sinh viên Y trong công cuộc xóa bỏ kỳ thị HIV

Sinh viên ngành Y hôm nay chính là lực lượng nhân viên y tế của tương lai. Việc được trang bị kiến thức và thái độ đúng đắn ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường có ý nghĩa đặc biệt quan trọng.

1. Xây dựng thói quen nghề nghiệp chuẩn mực: Một bác sĩ biết tôn trọng bệnh nhân HIV từ ngày đầu hành nghề sẽ lan tỏa tinh thần này đến đồng nghiệp và cộng đồng.

2. Bảo đảm chất lượng điều trị: Khi bệnh nhân cảm thấy an toàn và không bị phân biệt, họ sẽ tin tưởng vào hệ thống y tế, từ đó tuân thủ điều trị tốt hơn.

3. Đóng góp cho mục tiêu quốc gia: Việt Nam đặt mục tiêu chấm dứt dịch AIDS vào năm 2030. Điều này không thể đạt được nếu kỳ thị vẫn còn hiện diện trong bệnh viện, phòng khám hay chính thái độ của nhân viên y tế.

Ý nghĩa của “À, Ra Thế” vượt ra ngoài một sự kiện

Điểm đáng chú ý là sự kiện không dừng lại ở việc “cung cấp thông tin”, mà thực sự đã mở ra một không gian thấu cảm. Sinh viên không chỉ học về virus HIV, mà còn học cách đặt mình vào vị trí bệnh nhân để cảm nhận những tổn thương từ ánh nhìn kỳ thị.

Những chia sẻ chân thực từ cộng đồng đã trở thành bài học sống động, để mỗi sinh viên hiểu rằng: kiến thức y khoa chỉ thực sự có giá trị khi đi kèm với sự nhân văn.

Sự kiện “À, Ra Thế” vì vậy mang thông điệp sâu xa:

Hiểu đúng về HIV là cánh cửa để xóa bỏ kỳ thị.

Xóa bỏ kỳ thị là chìa khóa để nâng cao hiệu quả chăm sóc sức khỏe.

Kết luận

Trong bối cảnh HIV không còn là “án tử” nhưng kỳ thị vẫn tồn tại dai dẳng, những chương trình như “À, Ra Thế” đóng vai trò then chốt trong việc đào tạo thế hệ bác sĩ và nhân viên y tế nhân văn, bình đẳng.

Giảm kỳ thị HIV không chỉ là bảo vệ quyền con người, mà còn là điều kiện cần để y tế cộng đồng đạt hiệu quả tối ưu. Mỗi sinh viên tham gia sự kiện hôm nay, trong tương lai, sẽ trở thành một mắt xích quan trọng trong nỗ lực xây dựng hệ thống y tế Việt Nam thân thiện, không kỳ thị và công bằng cho tất cả mọi người.